Përse nuk zihet as
me gojë Dom Nikollë Kaçorri, shenjtori i pavarësisë?!
Nga Fatos DACI, publicist e historian
Të ndarë, se
të ndarë, madje të ndarë kaq keq edhe në ngjarjen më të madhe të historisë së
popullit shqiptar, në 100-vjetorin e shpalljes së pavarësisë. Tanimë, nuk janë të ndarë vetëm politika e
politikanët, por edhe historia e historianët. Jo vetëm që nuk gjen dy
historianë të që të thonë e të shkruajnë
të njëjtën gjë, qoftë të vërteta, qoftë të pavërteta, por nuk gjen dhe
një të vetëm që t’i thotë të gjitha. Prej muajsh kanë buçitur ekranet
televizive, janë mbushur e tejmbushur faqet e gazetave ditore e periodike për
këtë ngjarje të rëndësishme nga historianë militantë të partive politike, të
cilët historinë janë mësuar ta bëjnë vetëm bardhë e zi. Kam lexuar të gjithë
artikujt e shkruar për këtë ngjarje të madhe. Kam ndjekur edhe emisionet
televizive në stacione të ndryshme, ku kanë dhënë leksione një apo më shumë historianë,
por gjithnjë janë të njëjtët, lajë e thajë vetëm disa, madje edhe dje po ata,
edhe sot po ata, se ajo klasë sundon edhe në media, edhe në shtyp, sepse
televizionet dhe gazetat janë bërë si klube nate me të njëjtët kodoshë e të
njëjtat prostituta. Për më keq, këta që ende
nuk po e kuptojnë se sa të bezdisshëm janë bërë për shqiptarët, shtrembërojnë
dhe të vërtetat historike, anashkalojnë protagonistët e vërtetë të kësaj ngjarje historike
mbarëshqiptare.
E para, në vend që të gjitha komentet të
shkojnë për Ismail Qemalin e burrat e tjerë patriotë, të cilët realizuan
shpalljen e pavarësisë, ato shkojnë për Ahmet Zogun e shpurën e tij, a thue se jemi në përvjetorët e
monarkisë shqiptare. Ky nuk është çasti i Zogut dhe nuk kemi pse të merremi me
problemin në se Ahmet Zogu kishte apo nuk kishte merita, ndërtoi shtet ligjor
apo nuk ndërtoi shtet ligjor, edhe pse një gjë dihet: nga viti 1912 deri në
vitin 1924, kur Zogu mori në dorë shtetin shqiptar kishin kaluar plot 12 vjet
shtet shqiptar, në të cilin ishin zbatuar përvojat më të mira europiane e
ndërkombëtare për ndërtimin e një shteti ligjor. Herë të tjera, kur të bëhet
fjalë për Mbretërinë, le të flasin çfarë të duan, le të shkruajnë çfarë të
duan. Tani, jo, se është dita e Qemalistëve, nuk është dita e Ahmetistëve. Edhe
ngritja e përmendores së Ahmet Zogut, në këtë 100 vjetor, është pa justifikuar.
Në këtë përvjetor të 100-të duhej të ngriheshin përmendore të tjera. E para
përmendore, pas Ismail Qemalit, duhej të ngrihej mu në mes të Tiranës për Dom
Nikoll Kaçorrin nga Lura e Dibrës, shenjtorin e pavarësisë së Shqipërisë. Pas tij, në kryeqytet duhej të ngriheshin
edhe përmendoret e Vehbi Dibrës, Babë Dudë Karburanës, Aqif Pashë Elbasanit, Bektash Cakranit etj..
Së dyti, pothuajse në unision, të gjithë këta
tellallë shpalljen e pavarësisë po përpiqen ta paraqesin jo më vetëm si një akt
personal të Ismail Qemalit, por edhe si një akt familjar e farefisnor, dhe asnjë herë si një akt
kolektiv të të gjithë patriotëve shqiptarë. Madje, shkojnë aq larg, sa thonë e
shkruajnë, se gjithë përgatitjet për ngritjen e flamurit na i paska bërë Xhemil
Bej Vlora, i cili na paska shpërndarë edhe telegramet e ftesat në të gjitha
anët e paska marrë masat e duhura organizative, edhe pse ai vetëm 56 ditë më
parë, më 3 të vjeshtës II, pra tetor, kishte përzënë nga shtëpia e tij Ismail
Qemalin, për arsye që ne i dimë, por mendojmë që të mos i bëjmë publike në këtë
prag feste. Prandaj, ky lloj trajtimi është shtrembërim skandaloz i fakteve
historike.
Dita e shpalljes së pavarësisë nuk
erdhi si një rrufe nga qielli, as si një dhuratë nga ndokush, as si
gjoksfryerje e ndokujt. Për të ardhur deri këtu luftoi Jugu e luftoi
Veriu, të gjithë shqiptarët derdhën
lumenj gjaku, dhanë mijëra e mijëra jetë, sakrifikuan e bënë heroizma. Lufta e
shqiptarëve për lirie pavarësi ka qenë
një sakrificë e obligim i kahershëm e
shekullor i shqiptarëve, të cilët nuk e
hoqën asnjë herë pushkën nga supet. Por, të ngjeshura, të përgjakshme e
sakrifikuese qenë veçanërisht vitet 1900 deri më 1912. Në këto vite shqiptarët,
si një trup i vetëm luftuan në Qafë-Prush e Qafë-Duhël, në Prizren e
Qafë-Morin, Ulqin e Tivar, në Dibër e Lumë, Gostivar, Shkup e Tetovë, në Vlorë
e Shkodër, në Plavë e Guci, në Janinë e Follorinë, e ku tjetër jo! Luftëtarët patriotë të Veriut
luftuan heroikisht kundër taborreve të Durgut Pashës e Xhavit Pashës. Në këtë
periudhë të lavdishme e heroike u mbajt dhe një kongres, Kongresi i Dibrës i
vitit 1909, ku morën pjesë mbi 300 delegatë nga të katër vilajetet e
Shqipërisë. Gjatë këtyre viteve u shkruan dhe u nënshkruan qindra ultimatume e
peticione, u bënë qindra e qindra kërkesa popullore. Në Bukuresht, Sofje,
Selanik, Stamboll e gjetkë ishin ngritur, aktivizuar e riaktivizuar klube
patriotike, të cilat në përgjithësi shtronin pavarësimin e Shqipërinë dhe
arsimin e gjuhën shqipe.
Në anën tjetër miqtë e kohës e
aleatët e Shqipërisë, si Austro-Hungaria, Rusia, Italia etj. ishin ngritur në këmbë
e ishin bërë pjesë e rezistencës shqiptare dhe e aspiratës së saj për pavarësi,
mbështesnin e furnizonin kryengritësit shqiptarë me armë e me para. Paralel me
to, ngrinin shkolla shqipe e ndërgjegjësonin shqiptarët për të drejtat e tyre
themelore për gjuhë e arsim amtar. Është fakt se të gjithë kryengritësit
shqiptarë të këtyre viteve luftonin me pushkë italiane e ruse dhe merrnin
rrogat nga parat e tyre. Po këto shtete, veçanërisht Austria lëshonte paratë
lumë për të financuar të krishterët verior. Pse i bënin këto? Se u digjej
shpirt për Shqipërinë. Jo! I bënin të gjitha këto, se luftonin për sferat e
tyre të influencës. Të gjithë ishin kundër perandorisë turke dhe privilegjeve
të saj në Shqipëri e Ballkan. Ndaj, donin me çdo mjete sakrificë të dëbonin
turqit dhe sigurisht të mendonin për veten e tyre, ashtu si bëhet dhe sot lufta
mes fuqive të mëdha, në kurriz të vendeve e popujve të vegjël. Por, duhet
pranuar, synimet e tyre, puqeshin me
synimet e shqiptarëve, që të shporrej Turqia osmane nga Shqipëria e Ballkani.
Kryengritja më e fuqishme e
shqiptarëve në këto vite, qe kryengritja Kurbinit e viteve 1905-1907, të cilën
e organizoi dhe e drejtoi Dom Nikollë Kaçorri, kryengritje që lëkundi nga
themelet Perandorinë Osmane. Dom Nikolla bashkëpunoi për realizimin e
kryengritjes me Dodajt e Reçit, me Mark Doçin në Kthellë të Mirditës, me
Shyqyri Koçin në Burgajet të Matit, me Hasan Muglicën në Okshtun të Gollobordës, me Elez Koçin në
Ostren, me Pjetër Ndreun në malësinë katolike të Mbishkodrës, Saida Kertushën
në Ishëm etj. Kryengritja e Kurbinit
gjeti mbështetje të fuqishme e të gjerë popullore në shumë krahina të vendit,
si në Mbishkodër, Lezhë, Mirditë, Mat, Dibër, Kurbin, Malësinë e Tiranës,
Durrës dhe deri në Kosovë. Pra, për të ardhur deri te 28 Nëntori i vitit 1912,
janë dashur shekuj, luftë e sakrifica të pafundme të mbarë popullit shqiptarë
dhe të të gjithë prijësve të tij popullorë.
Së dyti, Ismail Qemali erdhi nga Stambolli dhe
nga udhëtimi në disa kancelari europiane. Ai zbriti nga vapori në Durrës me
shkop në dorë dhe i gjeti gjitha masat e marra. Nikollë
Kaçorri, u angazhua me organizimin e njoftimin e delegatëve për pritjen e atyre
që vinin prej përtej detit, u interesua dhe siguroi strehimin në shtëpinë e
tij, si dhe ndër patriotë e qytetarët e Durrësit, për ushqimin e deri për
sigurimin e rrugëtimin e tyre në drejtim të Vlorës, ku do të bëhej
mbledhja për shpalljen e pavarësisë.
Pra, mbledhja e parisë shqiptare ishte organizuar më së miri nga Dom
Nikollë Kaçorri, i cili e priti në Durrës Ismail Qemalin dhe i raportoi se të
gjitha masat ishin marrë. Për këtë fakt ka plot dokumente që mund të sillen për
argumentim shkencor. Flamuri u vendos të
mos ngrihej në Durrës, por në Vlorë për shkak të kushteve dhe rrethanave
politike të pafavorshme, sepse divizioni i Xhavid Pashës kishte ardhur deri në
Fier, serbët kishin ardhur deri në Shkumbin, grekët kishin ardhur deri në
Tepelenë e Himarë, ndërsa Janina dhe Shkodra ishin gati të binin. Madje, për
shkak të kushteve të pafavorshme në Durrës, ku kishin zbarkuar forcat serbe me
Esat Pashën në krye, u mendua që
flamuri të mos ngrihej në Durrës dhe të
mos ngrihej më 28 nëntor, po në një kohë tjetër. Ishte Nikollë Kaçorri, i cili këmbënguli që
flamuri të ngrihej sa më parë. Është e njohur thënia e tij prej një patrioti të
madh e trimi të rrallë:”Në qoftë për të
vdekë nesër, të vdesim sot! Flamurin, o sot, o kurrë!”. Dhe ashtu u bë. Përkundër kësaj të vërtete të madhe,
mua më habit fakti, pse askush nga këta “historianë” nuk e zë në gojë Dom
Nikollë Kaçorrin as si emër e mbiemër? Mbase, se po ta zënë në gojë emrin e
tij, diskutimi mbaron, se i vihet vula asaj çfarë ndodhi më 28 Nëntor. Por, kur
nuk lënë pa përmendur asnjë nga hyzmeqarët apo nga rojet e të parëve të
krahinave të vendit, sikur ishin ata, që organizuan ngritjen e flamurit dhe e
realizuan atë, si nuk zënë në gojë as Vehbi Dibrën. Dom Nikollë Kaçorri dhe
Vehbi Dibra ishin protagonistë të ngritjes së flamurit dhe të shpalljes së
pavarësisë, sepse ata kryesonin edhe dy komunitetet më të mëdha fetare në vend,
myslimanizmin dhe katolicizmin. Dhe, kush tjetër mund të ishte më i fuqishëm
dhe më i dobishëm se ata?!
Për shpalljen e pavarësisë dhe
ngritjen e flamurit në Vlorë, më 1912, nuk kontribuoi vetëm një dominancë
fetare, si ka ndodhur në vendet e tjera afër ose larg nesh, ku ka pasur një
shumicë të caktuar fetare dhe ishte vetëm akt i kësaj shumice. Edhe në Shqipëri
kishte shumicë e pakicë fetare.
Myslimanët shqiptarë përbënin 78% e popullsisë së vendit, ndërsa më pak se një
e katërta, ose 22 % e popullsisë ishin pakicë e krishterë, katolike e
ortodokse, por në këtë ngjarje kulmore të historisë sonë kombëtare dominoi jo
ndasia fetare, por bashkimi dhe toleranca fetare. Ndaj, dy komunitetet ishin
bashkë, aktorë e regjisorë të pavarësisë
së vendit. Madje, edhe në hierarkinë e pushtetit të dalë nga kuvendi i Vlorës,
të dy komunitetet u përfaqësuan nga kryetarët e tyre, Dom Nikollë Kaçorri dhe
Vehbi Dibra, që morën dhe postet më të larta pas Ismail Qemalit.
Pastaj, dihet fare mirë se kush ishin më të
rëndësishmit e kush ishin më pak të rëndësishëm në këtë ngjarje të madhe.
Këtë e përcaktuan vetë delegatët
pjesëmarrës me votën e tyre. Ata që ishin më të rëndësishëm dhe kishin
kontribuuar më shumë, morën dhe postet më të larta, ata që kishin më pak
rëndësi, ose aspak rëndësi, morën poste të vogla, ose nuk morën poste fare. Nikollë Kaçorri mori të
parin postë të nënkryetarit të parë të një qeverie shqiptare, me 100 % e votave
të delegatëve, ndërsa Vehbi Dibra u zgjodh kryetar i Senatit të atëhershëm, i
parlamentit të sotshëm. Dhe, si mund të shmangen sot, pas 100 vjetësh këta
burra, si mund të kalohet në heshtje kontributi i tyre i madh dhe rëndësia që
ata patën në këtë ngjarje, të cilën ne e festojmë tani, përsëri të ndarë e të
përçarë?
Por, ka edhe plot dokumente që e vërtetojnë këtë gjë.
Kush të dojë le të lexojë kronikat nga Vlora të datës 28 Nëntor të botuara më datë 29
nëntor 1912, ku kronisti i ngjarjes shkruan me të zezë mbi të bardhë, rëndësinë
e numrit dy, Nikollë Kaçorrit, sepse menjëherë pas emrit të Ismail Qemalit,
rreshton fjalët për Dom Nikollën, pas tij për Luigj Gurakuqin, pastaj për Isa
Buletinin, pastaj për Babë Dudë Karbunarën-delegatin e Beratit etj. Kjo kronikë
zgjidh një herë e mirë, edhe orën e shpalljes së flamurit dhe orën kur Ismail bej Vlora bëri
deklaratën e pavarësisë. Këtë gjë kronisti e saktëson radhë-radhë, por sakt. Ja
si e përshkruan kjo kronikë e posaçme këtë ngjarje të madhe:
“Të
gjithë, më 3 vrapojnë t’i zënë fronat rreth sofrës së gjatë, në sallën e jashtme
të shtëpisë së Xhemil Beut. Njëri pas tjetrit hyjnë shumë burra të ardhur për
këtë ditë nga të gjithë viset e tokës shqiptare, toskë e gegë, muhamedanë e të
krishterë, delegatë të Kosovës e të Çamërisë, të Bregut të Detit e të Shkodrës
jetike, të Korçës së bukur e të Malësisë së Gjakovës. Gjithë krahinat janë
përfaqësuar. Më 3 e gjysmë hapet mbledhja. Salla është plot. Në krye të sofrës
rri Ismail Qemali. Kurrë nuk është dukur më i ri. Fytyra e tij e ëmbël fiton,
me të parë, zemrat dhe nderimin e atyre që e qarkojnë…...Afër tij është Don Kaçorri. Gjithmonë buzëqesh, sytë e tij
tepër të lëvizshëm kërkojnë miqtë ndër të gjitha qoshet e sallës për t’u thënë
atë “Njatjeta”, për të cilën i nderuari kish një theksim të veçantë. Aty,
pranë, gjendet Luigj Gurakuqi.
Midis të tjerëve që kanë
një emër më shumë a më pak të famshëm, tërheq vëmendjen fytyra e Isa
Buletinit.... Por askush nuk mund ta shikojë Isa Buletinin, pa vënë re edhe
plakun që rri matanë sofrës. Është Babë Dudë Karbunara, delegat i Beratit.
...Kish kaluar ora 8 e
gjysmë kur u ngrit Ismail Qemali dhe, ngadalë, me kthjellësi, tregoi qëllimin e
mbledhjes. Ndër të tjera, ai, tha: “Zinxhiri që e mbajti lidhur Shqipërinë me
mbretërinë e Sulltanëve më shumë se 400 vjet, sot është këputur. Kombi shqiptar, që
ka dërguar kaq shumë përfaqësonjës të ndershëm, mund të durojë kur të hyjë nën
një skllavëri të re, më të keqe se të parën?”
-“Kurrë” e “kurrënjëherë”!- është
përgjigja e shpejtë që del nga goja e gjithë burrave...”
Pas Ismail Qemalit,
shkruan në kujtimet e tij Jahja Ballhysa, fjalën e mori
Dom Nikollë Kaçorri. Pra, edhe fjala e dytë në atë kuvend burrash të
kombit ishte e Dom Nikollës. Ndërsa, Dhimitër Berati, po në kujtimet e tij,
shkruan: “ Zemra na u mbush me gaz dhe me shpresë. Qysh të mos lindnin këto
ndjenja duke parë skenën e prekshme të vëllazërimit: myftiut të Dibrës,
Vehbiut, që u përqafua me Dom Nikollë Kaçorrin, ortodoksi beratas Babë Dudë
Karbunara, mjekërgjati që puthi në ballë katolikun shkodran, Luigj Gurakuqin,
Isa Buletini i Kosovës me famë trimie e në shumë kryengritje kundër turqve
puthi dorën e Ismail Qemalit.”
Më vonë, baronesha Amali fon Godin, në librin
e saj”Aus dem neuem Albanian”, shkruan
për Nikollë Kaçorrin: “ I mençur, i kulturuar, energjik, i dashur dhe njeri i
thellë për botën. Ky burrë punoi gjithmonë për Shqipërinë e bëri
ç’mundet….Atdheu i tij qëndronte në zemër më afër se kisha, prelat i së cilës
ishte ai.”
Ky ishte Nikollë Kaçorri,
i cili kishte luftuar vite të tëra me armë në dorë kundër Perandorisë Osmane,
ai që nga Kongresi i Manastirit e në vijim kishte luftuar si askush për gjuhën
e shkollën shqipe, ai që ishte tërhequr zvarrë nga xhandarët e Portës së Lartë
dhe ishte burgosur disa herë prej tyre.
Po të
vështrosh listën e nënshkrimeve në aktin
e shpalljes së pavarësisë, dallon qartë se i pari, pas I.Qemalit, që ka nënshkruar këtë akt është Dom Nikollë
Kaçorri. Dhe ky është një fakt i pakundërshtueshëm se pas Ismail Qemalit, burri
numër dy qe Dom Nikollë Kaçorri, i cili u zgjodh me 100 % e votave edhe numri
dy i shtetit të ri shqiptar.
Me rastin e rivarrimit të eshtrave
të tij në kishën e Durrësit, ku ai kishte shërbyer për vite të tëra, Sali Berisha, kryeministër i
Shqipërisë, në fjalën e tij, ndër të
tjera, tha: “ Sot jemi mbledhur në këtë ceremoni kishtare, për t’u përulur me nderim
të madh, për të shprehur së bashku me të gjithë shqiptarët, mirënjohjen më të
thellë, ndaj njërit prej burrave më të shquar të historisë sonë kombëtare, ndaj
njërit prej personaliteteve, arkitektit kryesor të pavarësisë së vendit,
Dom Nikollë Kaçorrit, burrit që do të zbriste nga kreshtat e
Lurës për të mbetur përjetë kreshtë e virtyteve shqiptare, për të
mbetur kreshtë frymëzimi dhe besimi të shqiptarëve tek Zoti, tek vendi i tyre,
tek flamuri, tek e ardhmja.” …”Faktikisht ky kishte qenë arkitekti, ndërtuesi i
saj në territorin shqiptar dhe e vërteta është, që pavarësia e Shqipërisë,
erdhi si një akt konjukturor.”,...
“Dom Nikoll Kaçorri është dhe do të mbetet
shenjtori i pavarësisë së kombit shqiptar....”
Atëherë, si të shmanget ky burrë i madh në
bisedat televizive e artikujt e gazetave, si mund të shmanget nga protokolli
qeveritar, si mund t’i lihet harresës
arkitekti e shenjtori i pavarësisë së vendit dhe të mos i planifikohet për të
qoftë edhe një veprimtari qeveritare e të mos i bëhet as dhe një bust a një
shtatore në Tiranën tonë të
dashur?!
Ka edhe më. Prej vitesh pasardhësit e Dom
Nikollë Kaçorrit kërkojnë me ngul që të sigurojnë nga Qarku i Dibrës një leje
për të ndërtuar shtëpinë e tij, pikërisht mbi themelet e vjetra në Fang të
Krejë-Lurës. Lodhen e lodhen këta pasardhës të këtij burri të madh të kombit e
lejen s’e marrin dot. Pra, ky burrë i madh, ky shenjtor dhe arkitekt i
pavarësisë ende vazhdon të jetë i “pastrehë”... ....
Asgjë nuk mund të bëhet e përsosur, por të arrish
gjer këtu, nuk është më vetëm gabim!
Nuk ka komente:
Posto një koment
Shënim. Vetëm anëtari i blogut mund të postojë komente.